Trong khi hành thiền, chúng ta tỉnh thức và chú tâm; chúng ta lắng
nghe và sống với giây phút hiện tại như nóđang xảy ra, và chỉ lắng nghe thôi.
Những gì chúng ta làm trong khi hành thiền là chánh niệm và tỉnh giác về những
gì đang xảy diễn, ghi nhận không gian và các sắc pháp nằm trong không
gian đó, nói khác đi, chúng ta ghi nhận cả hai -- thế giới
không điều kiện hay pháp vô vi và thế giới điều kiện hay pháp hữu vi.
Như có đề cập trong phần đầu của tập sách nầy, chúng ta có
thể ghi nhận không gian trong một căn phòng. Có lẽ phần lớn người đời
không để ý đến không gian; họ thường chỉ ghi nhận những sự vật có mặt
và được bày biện trong căn phòng chẳng hạn như những con người, các vách
tường, sàn nhà, bàn ghế. Nhưng để ghi nhận được không gian trong căn
phòng, chúng ta phải làm gì? Chúng ta phải thôi không chú ý đến các đồ vật
có mặt trong phòng, và để tâm chú ý đến không gian trong phòng. Điều nầy
không có nghĩa là chúng ta quăng bỏ hết đồ đạt trong phòng ra ngoài, hay không
cho bày biện các đồ đạt trong phòng. Nó chỉ có nghĩa là chúng ta thôi không tập
trung chú ý đến các đồ vật nữa, không dán mắt vào hết cái nầy đến cái
khác mà thôi.
Không gian trong phòng rất là bình an và tĩnh lặng. Những đồ
đạt trong phòng có thể kích thích chúng ta, làm chúng ta ham thích, chán ghét,
hoặc bị lôi cuốn quyến rũ, nhưng không gian thì không như thế. Mặc dù không
gian không thu hút sự chú ý của chúng ta như các đồ đạt trong phòng,
nhưng chúng ta vẫn có thể ý thức và tỉnh giác trọn vẹn về sự hiện diện của nó,
và chúng ta chỉ có thể ý thức về nó khi không còn bị thu hút bởi cácđồ vật bày
biện trong phòng. Khi quán tưởng về không gian trong căn phòng, chúng ta sẽ cảm
thấy bình yên và lắng dịu vì tất cả không gian đều giống nhau; không có sự
khác biệt giữa không gian chung quanh bạn và không gian chung quanh tôi. Nó
không phải là của riêng tôi; Tôi không thể tuyên bố, "Không gian nầy là
thuộc về tôi" hay "Không gian kia là thuộc về bạn."
Không gian luôn luôn có mặt ở đây. Nó tạo điều kiện
cho chúng ta được gần nhau, tụ họp lại nhau trong căn phòng, trong phần không
gian bị giới hạn bởi bốn bức tường nầy. Không gian cũng có mặt ở ngoài căn
phòng; nó bao trùm toàn thể căn nhà, và cả vũ trụ nầy. Do đó, không gian
không hề bị các sự vật ràng buộc và giới hạn; nó không bị giới hạn bởi bất cứ
cái gì. Trong một góc độ nào đó, chúng ta có thể xem căn phòng nầy là
cái chứa đựng không gian, nhưng thật ra, không gì có thể chứa đựng
được không gian cả, không gian là bao la và vô tận.
TÂM VÔ BIÊN
Khi chúng ta ghi nhận được không gian bao phủ chung quanh con
người và các đồ vật trong phòng, cái nhìn của chúng ta về cuộc đời
nầy sẽ đổi khác và mở rộng cái nhìn về không gian vô biên nầy là một cách tu
tập để mở rộng tâm thức của chúng ta. Khi tâm trở thành vô biên, nó
sẽ có khả năng chứa đựng được tất cả sự vật.Khi tâm thu hẹp, sức chứa của nó
cũng bị thu hẹp lại. Lúc đó, nó phải tìm cách dàn xếp, toan tính và kiểm
soát mọi sự vật và đẩy ra ngoài những gì không cần thiết.
Với một cái nhìn chật hẹp, cuộc đời của chúng ta sẽ bị đè
nén, dồn ép và giới hạn; nó sẽ trở thành một cuộcđấu tranh và vật lộn không
ngừng. Nó sẽ luôn luôn bị căng thẳng vì chúng ta phải luôn luôn tiêu phí rất
nhiều năng lực để tổ chức và dàn xếp mọi việc theo một trật tự
nào đó. Nếu bạn có một cái nhìn hạn hẹp về cuộcđời, bạn sẽ tìm cách
làm cho cuộc đời đầy hỗn loạn nầy thành trật tự và ngăn nắp, và vì thế, đầu
óc của bạn sẽ luôn bận bịu, lo toan, tìm cách nắm giữ những gì bạn yêu thích và
chối bỏ những gì bạn chống ghét. Đây chính là sự đau khổ (dukkha) xuất
phát từ tâm si mê. Nó bắt nguồn từ sự kiện là chúng ta không thể hiểu được
bản chất tự nhiên của các pháp thế gian.
Trong khi đó, tâm vô biên chứa đựng tất cả. Nó
giống như không gian trong căn phòng, cho dù chúng ta đem chất vào hoặc
vứt bỏ đi các đồ vật trong phòng, nó vẫn cứ như thế và không bao giờ bị hư
hại. Thông thường chúng ta nói "có không gian trong căn phòng nầy",
nhưng thật ra, chúng ta phải nói là căn phòng nầy đang nằm trong không
gian hay cả tòa nhà nầy nằm trong không gian mới đúng. Khi tòa nhà
sụp đổ và biến mất đi, không gian vẫn ở đó. Không gian bao bọc
chung quanh tòa nhà, và ngay bây giờ, chúng ta đang dùng căn phòng
nầy để chứa đựng không gian trong đó. Với cái nhìn nầy, chúng ta sẽ
có một cái nhìn mới về cuộc đời.Chúng ta sẽ thấy là có những bức tường tạo
nên hình thể của căn phòng, và có không gian. Theo một cách nhìn nào đó
thì những bức tường giới hạn phần không gian trong căn phòng. Nhưng nhìn theo
một cách khác thì chúng ta sẽ thấy không gian quả là vô tận.
Không gian là cái gì mà bạn thường không để ý đến vì nó không
thu hút sự chú ý của bạn. Nó không phải là một bông hoa tuyệt đẹp hay một
tai họa khủng khiếp; nó cũng không phải là cái gì thật đẹp hay thật xấu xa để
có thể thu hút sự chú ý của bạn. Bạn có thể bị chìm đắm trong một giây
phút nào đó bởi một cái gì đó đầy sôi nổi kích động hay khủng khiếp đáng
sợ; nhưng bạn đâu có bao giờ bị không gian làm say đắm hoặc mê lầm phải
không các bạn? Để ghi nhận được khoảng không gian, tâm bạn phải lắng xuống; bạn
phải quán tưởng về nó. Lý do là vì không gian không có những tính chất
cực đoan thái quá; nó chỉ mênh mông, bao la và trùm phủ lên tất cả mà
thôi.
Những bông hoa có thể rất đẹp, với những màu đỏ rực rỡ,
vàng cam và tím thẫm, với những hình thể đẹp mắt làm cho chúng ta
mê đắm. Những cặn bả và rác rến hôi thối thì thật xấu xí và làm chúng
ta ghê tởm. Ngược lại, không gian không đẹp, và nó cũng không làm chúng ta
ghê tởm xa lánh. Nó là cái gì đó rất khó ghi nhận, nhưng nếu không có
không gian, sẽ không có bất cứ cái gì khác. Chúng ta sẽ không thể
thấy được cái gì hết.
Nếu chúng ta chất đầy ấp đồ vật, hay dùng xi măng để trám đầy
căn phòng nầy, thì căn phòng sẽ mất đi không gian. Và rồi, dĩ nhiên,
chúng ta sẽ không còn bình hoa đẹp hay bất cứ vật gì khác để ngắm, cả
gian phòng sẽ trở thành một khối đồ vật hoặc một khối xi măng lớn và cứng
nhắc. Nó sẽ trở nên vô dụng phải không các bạn? Chính vì thế chúng ta cần cả
hai, chúng ta vừa cần đồ vật, vừa cần không gian trong phòng; chúng ta cần nhận
rõ giá trị của cả hai: các sắc pháp và không gian chứa đựng các sắc pháp. Cả
hai cũng giống như một cặp vợ chồng xứng đôi vừa lứa, một cuộc hôn nhân
hoàn hảo, một sự hòa hợp hoàn thiện. Chúng ta phát triển trí tuệ bằng cách quán
tưởng cả hai: các sắc pháp và không gian chứa đựng các sắc pháp ấy.
ÂM THANH CỦA SỰ YÊN LẶNG
Chúng ta có thể áp dụng cái nhìn mở rộng về các sắc pháp và không
gian chứa đựng các sắc pháp nầy vào việc quán tâm và lấy khoảng không gian
trong tâm làm đối tượng quán sát. Khi nhìn vào trong tâm, chúng ta sẽ
thấy có những tư tưởng và tình cảm -- đây là những điều kiện của tâm thức hay
những tâm sở -- chúng sinh rồi diệt. Thông thường, chúng ta bị lóa mắt, ngạc
nhiên, giật mình, phản kháng lại, hay bị mắc kẹt trong những tư tưởng và tình
cảm nầy. Chúng ta đi lang thang từ tư tưởng nầy đến tư tưởng khác, chúng
ta phản ứng lại, tìm cách kiểm soát, toan tính dàn xếp, hay tìm cách chối bỏ
chúng. Và vì thế chúng ta không thể nhìn rõ cuộc đời.Chúng ta hoặc cứ lo
nghĩ tìm cách đè nén, ức chế hoặc dễ duôi chạy theo những trạng thái tâm;
chúng ta bị mắc kẹt giữa hai thái cực nầy.
Trong khi hành thiền, chúng ta sẽ có dịp quán tâm. Sự yên lặng của
tâm giống như không gian trong căn phòng vậy. Nó luôn luôn có mặt ở đó,
nhưng rất vi tế -- nó không nổi bật để chúng ta có thể thấy dễ dàng.
Nó không có những tính chất cực đoan để kích thích và thu hút sự chú ý của
chúng ta, vì thế chúng ta phải rất tỉnh giác và chú tâm để ghi nhận
nó. Một cách để chú ý đến sự yên lặng của tâm là ghi nhận âm thanh
của sự yên lặng.
Chúng ta có thể khéo léo sử dụng âm thanh của sự yên lặng (chúng
ta có thể gọi âm thanh đặc biệt nầy là âm thanh nguyên sơ hay âm thanh nguyên
thủy của con người, âm thanh của tâm, hay là cái gì đó cũng được) bằng
cách gọi nó lên và chú ý đến đó. Đó là âm thanh có âm độ rất cao và
rất khó mô tả. Ngay cả nếu bạn bịt kín lỗ tai lại, hay lặn xuống nước, bạn vẫn
nghe âm thanh ấy. Nó là âm thanh nền tảng của tâm. Nó không tùy thuộc vào nhĩ
căn của chúng ta. Chúng ta biết nó độc lập và không tùy thuộc vào
chúng ta vì vẫn nghe thấyđược độ cao và sự rung động của nó ngay cả khi
nhĩ căn của chúng ta bị đóng kín lại.
Bằng cách chú tâm vào âm thanh của sự yên lặng trong tâm trong một
thời gian nào đó, bạn sẽ bắt đầu biết được nó. Bạn sẽ dần dần làm
quen với cách thấy và biết mới trong đó bạn có thể quán sát. Đó không
phải là một trạng thái tập trung tâm ý có năng lực chiếm lãnh, chế ngự, và hoàn
toàn cuốn hút bạn; nó không phải là một loại tập trung tâm ý mang tính chất ức
chế và đè nén. Lúc đó, thay vì bị cuốn hút vào trong một đối
tượng, tâm của bạn sẽ vẫn tập trung nhưng là một loại tập trung mang tính chất
quân bình, xả bỏ, rộng mở và trùm phủ. Bạn có thể dùng sự tập trung tâm ý quân
bình và cởi mở nầy để nhìn các pháp thế gian và buông bỏ tất cả.
Bây giờ, tôi thật tình mong các bạn hãy xem xét và áp dụng phương
pháp thấy và biết mới nầy để có thể thật sự biết thế nào là buông bỏ, thay
vì chỉ mong cầu là mình phải buông bỏ nhưng không biết phải buông bỏ như thế
nào. Sau khi học Phật pháp, bạn biết rõ là mình phải buông bỏ nhưng vẫn không
biết làm sao để buông bỏ một cách dễ dàng. Bạn có thể nghĩ, "Ôi thôi,
tôi không thể buông bỏ được!" Với cách suy nghĩ và phán xét nầy,
bạn chỉ củng cố thêm cái ngã của bạn: "Chỉ có các bạn khác mới biết buông
bỏ, còn tôi thì không thể làm như vậy. Tôi phải buông bỏ vì Sư Sumedho nói là
mọi người phải buông bỏ." Cách suy nghĩ trên vẫn thể hiện cái nhìn dựa trên
"tự ngã" phải không các bạn? Và nó chỉ là một tư tưởng, một điều
kiện của tâm thức, một trạng thái tâm có mặt tạm thời trong không gian bao la
vô tận của tâm thức.
KHÔNG GIAN CHUNG QUANH NHỮNG TƯ TƯỞNG
Hãy lấy một câu nói đơn giản, "Tôi là," rồi
bắt đầu ghi nhận, quán sát, và suy tưởng trên vùng không gian nằm chung
quanh hai chữ "tôi là" nầy. Thay vì đi tìm một cái gì khác, bạn
hãy duy trì sự chú ý trên vùng không gian bao chung quanh hay chữ nầy. Bạn hãy
nhìn tiến trình tư duy, thật sự xem xét và tìm hiểu quá trình ấy. Bây giờ, bạn
sẽ thấy là bạn không thể thấy được con người đang suy nghĩ ở trong bạn, vì
ngay giây phút mà bạn ghi nhận là bạn đang suy nghĩ, tiến trình suy nghĩ
chấm dứt và biến mất ngay. Bạn có thể tiếp tục lo nghĩ, "Tôi không biết là điều
này sẽ xảy ra hay không. Nếu điều nầy xảy ra thì sự việc sẽ như thế nào?
Ồ, tôi lại đang suy nghĩ rồi." và khi bạn biết là bạn đang suy
nghĩ, tiến trình suy nghĩ lại chấm dứt.
Để xem xét tiến trình tư tưởng, bạn hãy chú tâm suy nghĩ về một
điều gì đó: thí dụ bạn có thể suy nghĩ về một ý niệm rất bình thường như
"Tôi là một con người," rồi chỉ nhìn và quan sát nó. Nếu bạn quán sát
phần đầu của tư tưởng nầy, bạn có thể thấy một khoảng không gian ngay
trước lúc bạn nói "Tôi," Sau đó, nếu bạn tiếp tục suy nghĩ
trong đầu là "Tôi -- là -- một -- con -- người," bạn sẽ thấy có những
khoảng không gian trống ở giữa những chữ nầy. Ở đây, chúng ta chỉ
quán sát tư tưởng chứ không đánh giá xem tư tưởng đó là thông minh hay ngu
si đần độn. Trái lại, chúng ta cố ý suy nghĩ để ghi nhận khoảng
không gian nằm giữa mỗi tư tưởng. Với phương pháp nầy, chúng ta sẽ
thấy được bản chất vô thường của tiến trình tư tưởng.
Đây chỉ là một cách nhìn và xem xét để chúng ta có thể ghi nhận
được khoảng trống khi không có sự suy nghĩ xảy diễn ra trong tâm. Hãy cố gắng
trụ tâm trên không gian của tâm khi không có tư tưởng nào đang xảy
diễn; hãy cố gắng trụ tâm trên phần không gian có trước và sau khi một tư tưởng
xuất hiện rồi chấm dứt. Bạn có thể trụ tâm như thế trong bao lâu? Hãy suy nghĩ,
"Tôi là một con người," và ngay lúc trước khi bạn bắt đầu suy
nghĩ câu nói trên, hãy trụ tâm trên khoảng không gian trước khi bạn nói
lên câu nói nầy. Đó chính là chánh niệm, phải không các bạn? Tâm của
bạn đang rỗng rang, nhưng lúc đó cũng đã có tác ý muốn nghĩ về mộtđiều
gì đó đặc biệt. Sau đó, bạn hãy suy nghĩ về điều đó, và khi
tiến trình suy nghĩ về tư tưởng nầy chấm dứt, bạn hãy cố gắng trụ tâm lại hay
chánh niệm về khoảng không gian xuất hiện ngay sau khi tiến trình tư tưởng trên
chấm dứt. Tâm bạn có trống vắng và rỗng rang không?
Phần lớn những đau khổ của chúng ta đều xuất phát từ thói
quen suy nghĩ của chính chúng ta. Chúng ta không thể nào triệt tiêu tiến
trình suy nghĩ bằng cách đè nén nó. Vì là con người, chúng ta sẽ luôn tiếp
tục suy nghĩ và suy nghĩ. Vì thế, điều quan trọng không phải là tìm cách
triệt tiêu tư tưởng, mà là thấy và biết được tiến trình tư tưởng. Và chúng
ta thấy và biết được tiến trình tư tưởng bằng cách tập trung quán niệm
trên khoảng không gian của tâm, thay vì chỉ trụ tâm hay chú ý vào những luồng
tư tưởng trong tâm.
Tâm chúng ta thường bị lôi cuốn bởi những tư tưởng hấp dẫn hay
phản ứng chống lại những tư tưởng xấu xa, nhưng khoảng không gian nằm chung
quanh những tư tưởng nầy tự nó không lôi cuốn hấp dẫn hay làm chúng ta chán
ghét. Không có sự khác biệt giữa khoảng không gian chung quanh một tư
tưởng đầy hấp dẫn và khoảng không gian chung quanh một tư tưởng đầy
chán ghét phải không các bạn? Qua việc tập trung quán niệm trên khoảng
không gian nằm giữa những luồng tư tưởng, chúng ta sẽ không còn bị say khiến
bởi những tình cảm yêu ghét về các tư tưởng. Vì thế, khi bạn thấy có những mặc
cảm tội lỗi, những tình cảm than vãn và tự thương xót, hay lòng tham ái xuất
hiện trong tâm, bạn hãy làm theo cách nầy -- cứ chú tâm suy nghĩ về nó,để cho nó
thật sự hiện lên trong tâm một cách có ý thức, rồi ghi nhận phần không gian bao
bọc chung quanh nó.
Làm như thế cũng giống như nhìn không gian trong căn phòng: bạn
không cố ý đi tìm không gian để quán sát, phải không các
bạn? Bạn chỉ đơn giản mở rộng tâm và đón nhận không gian vì nó
luôn luôn ở bên cạnh bạn. Nó không phải là cái mà bạn phải đi tìm trong
cái tủ đựng bát đĩa hay trong căn phòng kế bên, hay ở dưới sàn nhà --
nó ở ngay tại đây và ngay bây giờ. Vì thế bạn đang mở rộng tâm để đón
nhận sự hiện diện của nó; bạn bắt đầu ghi nhận là nó đang có mặt tại đây.
Nếu bạn vẫn cứ chú tâm đến những cái màn, những cánh cửa sổ,
hay những con người trong phòng, bạn sẽ không ghi nhận được không
gian. Nhưng bạn cũng không cần phải vứt tất cả những đồ đạt nầy để
ghi nhận không gian. Thay vào đó, bạn chỉ cần mở rộng tâm và đón
nhận không gian; và ghi nhận nó. Thay vì chỉ biết tập trung trên một đối
tượng, bạn hãy hoàn toàn mở rộng tâm thức. Bạn không lựa chọn một đối
tượng bị điều kiện hay một pháp hữu vi nào để quán chiếu. Trái lại,
bạn chỉ cần ý thức hay tỉnh giác về không gian trong đó các pháp hữu vi
đang tồn tại và vận hành.
CÁI THẤY VÀ BIẾT CỦA TÂM PHẬT
Bạn có thể áp dụng cái nhìn rộng mở và trùm phủ nầy vào thế giới
nội tâm của mình. Khi nhắm mắt lại, bạn có thể lắng nghe những tiếng nói vọng
lên từ trong tâm. Chúng nói, "Tôi là thế nầy…Tôi không nên như thế
kia." Bạn có thể dùng những tiếng nói nầy để nhận ra khoảng không
gian giữa những tư tưởng. Thay vì than phiền và làm trầm trọng hơn về
những nỗi ám ảnh và sợ hãi đang diễn ra trong tâm, bạn có thể mở rộng tâm
để thấy những ám ảnh và lo sợ nầy chỉ là những điều kiện đến rồi đi trong
khoảng không vô biên của tâm thức. Bằng cách nầy, thậm chí một tư tưởng xấu ác
cũng có thể giúp bạn thấy được sự trống rỗng của các pháp.
Thấy và biết bằng cách nầy là phương pháp rất thiện xảo và khéo
léo vì nó giúp bạn chấm dứt được trận chiến tâm linh trong đó bạn đang tìm
cách quét sạch đi những tư tưởng bất thiện của mình. Hãy để cho ác ma
làm xong nhiệm vụ của nó, hay nói khác đi, hãy để cho những ô nhiễm
ngủ ngầm trong tâm xuất hiện và ra đi, vì bây giờ bạn đã biết ác ma
hay các phiền não đều là vô thường. Chúng xuất hiện và sẽ
ra đi nên bạn không cần phải tiêu diệt nó. Ác ma hay thiên thần --
tất cả đều giống nhau. Trước kia, khi một tư tưởng xấu ác hiện ra,
bạn liền than vãn: "Trời ơi, ác ma lại theo đuổi tôi. Tôi phải
tìm cách tiêu diệt nó!" Giờ đây, cho dù bạn đang xua đuổi ác ma
hay chào đón thiên thần, tất cả đều là dukkha hay đau
khổ. Nếu bạn có thái độ "mát mẻ và bình thản" của tâm Phật
-- tâm thấy biết các sự vật như nó đang xảy diễn -- thì tất cả sự vật
sẽ biến thànhDhamma hay Pháp. Mọi vật trở thành sự thật như
nó đang là. Bạn thấy và biết tất cả trạng thái tâm đến rồi đi, cái
xấu đi bên cạnh cái tốt, cái thiện xảo đi bên cạnh cái thô thiển và phàm
phu.
Đây là điều mà chúng ta gọi là quán tưởng hay quán sát -- ghi nhận
mọi việc như nó đang xảy diễn. Thay vì cho là nó nên như thế nầy hay
thế khác, bạn chỉ thuần quán sát và ghi nhận. Mục đích của tôi không phải
là giải thích cho bạn thấy sự vật như thế nào, nhưng là khuyến khích bạn ghi
nhận sự vật cho chính bạn. Xin bạnđừng nói với mọi người là, "Sư Sumedho
nói mọi vật đang diễn biến như thế đó." Tôi không muốn thuyết
phục bạn phải chấp nhận một quan điểm hay một cái nhìn nào đó về cuộc
đời; Tôi chỉ cố gắng trình bày cho bạn một cách nhìn để bạn thử nghiệm, đó
là cách quán tưởng trên chính kinh nghiệm sống của bạn, cách thấy và
biết được nội tâm của chính bạn.
*
* Câu hỏi: Có người nói về Jhanas hay các tầng
thiền chỉ trong pháp thiền của đạo Phật. Xin sư giải thích về các
tầng thiền đó, chúng là gì và liên hệ với chánh niệm, trí tuệ, và quán
tưởng như thế nào?
Trả lời: Jhanas hay
các tầng thiền chỉ là để giúp bạn phát triển tâm. Mỗi Jhana là
mỗi tầng thiền trong đó ý thức của bạn được tinh luyện và trở nên vi tế
hơn. Và như là một tổng thể, các Jhanas giúp bạn tập trung tâm
ý trên những đối tượng ngày càng vi tế hơn. Không phải bằng ý chí mà bằng
công phu chánh niệm và quán tưởng, bạn sẽ ý thức sâu sắc về bản chất và kết quả
của những việc bạn đang làm. Khi hành thiền chỉ, từ tầng thiền
nầy đến tầng thiền khác, bạn sẽ phát triển khả năng tập trung chú ý trên
những đối tượng ngày càng vi tế hơn. Hành thiền chỉ sẽ giúp bạn phát triển
khả năng tập trung tâm ý và đạt được những trạng thái hỷ lạc do những
tầng ý thức được tinh luyện vi tế mang lại.
Đức Phật khuyên chúng ta chỉ nên xem Jhanas hay
thiền chỉ là phương tiện thiện xảo, chứ không phải là cứu cánh tự nó. Nếu bạn
xem nó như cứu cánh, bạn sẽ dính mắc vào những tầng ý thức vi tế và từ đó,
bạn sẽ đau khổ, vì đa phần đời sống con người là không vi tế và rất thô
thiển.
Khác với Jhanas, thiền Minh Sát hay Vipassana tập
trung thấy và biết sự vật như chính nó, thấy và biết tính chất vô thường của
các pháp hữu vi, và những khổ đau đến từ sự dính mắc. Thiền Minh Sát
dạy chúng ta đi ra khỏi khổ đau không phải bằng con đường tinh luyện tâm ý
hoặc làm cho tâm ý ngày càng vi tế hơn, mà trái lại bằng con đường buông
xả tất cả -- buông xả ngay cả ước mong được nhập vào bất cứ tầng thiền
nào.
* Câu hỏi: Như vậy có phải trí tuệ là quán
trên cái tâm chấp thủ của con người không?
Trả lời:
Vâng, trí tuệ luôn ghi nhận hậu quả của sự chấp thủ và phát triển Chánh Tư Duy.
Thí dụ như quán tưởng về Tứ diệu đế sẽ giúp chúng ta có sự hiểu biết đúng
đắn hay chánh tư duy, để trí tuệ thâm nhập và xuyên thấu những quan điểm
dựa trên tự ngã và tâm kiêu mạn. Khi có chánh tư duy, chúng ta sẽ không hành
thiền Jhanas với tâm tham ái và ích kỷ; Thiền Jhanas là
phương cách thiện xảo để thanh lọc tâm chứ không phải là phương
tiện để đạt những thành tựu cá nhân. Hành thiền với tâm mong cầu đạt
được một cái gì đó là một điều sai lầm. Đó là thái độ cơ bản
xuất phát từ vô minh và tự ngã, kết hợp với tham ái và chấp thủ. Vàđiều nầy
luôn luôn làm chúng ta đau khổ.
-------------------------------------
Thiền
Giữa Đời Thường: Phương pháp Thiền Phật giáo nguyên thủy
(Thiền Vipassana)
Trong khi hành thiền
0 nhận xét:
Đăng nhận xét