MẦM SỐNG Cẩm nang thực hành thiền Minh Sát 1

Tỳ kheo Paññissara – Sư Chân Tuệ (Sư Thư) biên soạn

LỜI GIỚI THIỆU
 Cuốn sách này bao gồm những chỉ dẫn, ý kiến về quan niệm và phương cách sống của các bậc thầy.Suy ngẫm và áp dụng những điều này sẽ giúp cho chúng ta có được định hướng đúng trong những thăng trầm của cuộc sống. Không nhất thiết phải áp dụng tất cả, hãy nhặt ra những điều phù hợp và cần thiết nhất.Nó có thể giúp chúng ta thay đổi quan niệm của mình trước đây và nhìn nhận cuộc sống một cách lạc quan hơn. Hy vọng cuốn sách nhỏ này sẽ giúp cho cuộc sống trở nên sinh động hơn.   
 
CHẤT LIỆU TỪ CUỘC SỐNG
 J. Krishnamurti
1. Bạn có thể phát hiện ra được tiến trình hay diễn biến của cơn giận hay không? Khá dễ dàng để có thể thấy được nguyên nhân và biết được tại sao bạn lại nổi giận, nhưng liệu bạn có ghi nhận được các sắc thái và biểu hiện của cơn giận? Bạn có quan sát nó như đang xem một con vật mới lạ không?
2. Chúng ta chỉ muốn chuyển hướng sự quan tâm bằng cách thay thế một quan tâm khác. Nhưng tóm lại tất cả các thay thế đó đều giống nhau, có chăng là chỉ khác nhau về mặt ngôn từ mà thôi.
3. Cái mà bạn tìm kiếm thì bạn sẽ có được, nhưng nó không phải là sự thật. Hãy chỉ nên yên lặng ghi nhận tiến trình suy nghĩ  và ghi nhận cả ước muốn được giải thoát khỏi nó.
4. Việc chiếm hữu cho dù mang tính tích cực hay tiêu cực đều là một gánh nặng. Ngay khi bạn chiếm hữu được bạn sẽ mất đi sự quan tâm thích thú. Trong quá trình cố gắng chiếm hữu, bạn luôn tỉnh thức và thích thú nhưng khi đạt được thì thật buồn chán. Bạn lại muốn chiếm hữu nhiều hơn nhưng quá trình theo đuổi này chỉ tiến tới sự tẻ nhạt. Chừng nào bạn còn nhiều mục tiêu và ra sức đạt được thì còn có sự thích thú. Nhưng ngay khi đã đạt được rồi, nó sẽ trở thành buồn chán.
5. Làm thế nào ghi nhận được việc chúng ta bị ràng buộc? Điều đó chỉ có thể được do có sự hiểu biết một tiến trình khác đó là việc dính mắc. Nếu có thể hiểu được tại sao có sự dính mắc thì chúng ta mới có thể ghi nhận được sự ràng buộc.
 6. Dính mắc là một lối thoát và lối thoát này củng cố sự ràng buộc. Nếu tôi dính mắc vào bạn là bởi vì bạn đang trở thành lối thoát cho bản thân tôi do vậy bạn rất quan trọng đối với tôi và tôi phải sở hữu nắm giữ bạn. Bạn trở thành nhân tố ràng buộc còn lối thoát là sự ràng buộc.
7. Chúng ta luôn cố gắng trở thành cái này hoặc cái khác hay đạt được một trạng thái nhất định hoặc để có một kinh nghiệm nào đó và tránh đi những cái khác, như vậy cái tâm luôn bị bận rộn, nó không bao giờ lặng yên để lắng nghe những đau đớn và giằng xé trong tâm.
8. Ghi nhận một thói quen mà không lựa chọn và nuôi dưỡng một thói quen khác chính là việc chấm dứt thói quen đó.
9. Có một sự khác biệt lớn giữa tâm bận rộn và tâm nhanh nhạy, tâm nhanh nhạy thì lặng yên hay biết và không có sự lựa chọn.
 10. Chừng nào chúng ta còn sự dính mắc thì nỗi sợ vẫn đang bị che khuất và bị khoá chặt lại. Vấn đề không phải sợ cái gì, mà bạn có ghi nhận việc mình đang sợ không?
11. Tất cả hành động xuất phát từ ý chí, ham muốn hay khát vọng đều do tâm sinh ra. Tâm chính là việc đánh giá, so sánh hay qui kết. Nếu tâm nhận thức được sự thật này, không thông qua sự tranh luận, lên án hay tín điều mà chỉ đơn thuần ghi nhận thì suy nghĩ sẽ kết thúc.
12. Liệu bạn có nhận thấy khi đang quan sát một đối tượng nào đó thì tâm sẽ hoạt động chậm lại? Khi quan sát một cái xe đang chạy trên đường hay chú tâm nhìn vào một đối tượng cụ thể nào đó thì tâm của bạn hoạt động dường như chậm hơn? Việc theo dõi quan sát làm tâm chậm lại. Nhìn ngắm một bức tranh, một hình ảnh hay một đối tượng sẽ giúp tâm lắng xuống, trở nên chậm lại và tỉnh thức khi có sự quan  sát, đó là do có sự chú tâm của một tâm không bận rộn, tức là nó thoát ra khỏi các thành kiến, đánh giá, so sánh…
13. Sự thật là sự phủ định của cái sai, không phải là cái đối lập của cái sai. Sự thật thì hoàn toàn khác biệt với điều tích cực hay tiêu cực. Tâm suy nghĩ về cái đối lập thì không thể nào nhận biết được sự thật.
14. Được sống là để không có hy vọng, không có lo lắng cho ngày mai. Đó không phải là sự thất vọng hay hững hờ. Nhưng chúng ta không hề sống mà chỉ luôn theo đuổi cái bóng của quá khứ hoặc tương lai. Sống hạnh phúc là sống mà không có hy vọng.
15. Việc muốn tìm ra một lối thoát hay giải pháp chỉ làm rắc rối thêm vấn đề. Do không hiểu việc cần giải quyết nên bạn lại đưa thêm vào đó nhiều vấn đề. Thực chất là cái tâm đang tìm kiếm một sự hy vọng, một câu trả lời cho vấn đề đó. Thấy được  sự sai lầm này bạn sẽ trực diện đối mặt với vấn đề.
16. Khi hiểu được cái sai là cái sai, thấy được sự thật trong cái sai và thấy được sự thật là sự thật thì chính là sự khởi đầu của trí tuệ.
17. Khi bạn ghi nhận việc mình đang không lắng nghe thì chính ngay đó là một hành động.
18. Tiến trình học hỏi là quan sát, nhìn tổng thể và sau đó phân tích. Như vậy sự việc sẽ trở nên rất đơn giản. Nhưng nếu phân tích và cố gắng đạt được sự tổng thể thì bạn có thể đi sai hướng.
19. Sự ghi nhận chỉ có thể hiện hữu khi bạn quan sát được các phản ứng của mình.
20. Có một sự tranh đấu giữa những đòi hỏi nhu cầu của cơ thể và việc giải quyết của tâm. Nếu là người nghiện rượu, bạn sẽ phải làm gì? Thay vì việc uống rượu là do thói quen, bạn sẽ không uống nữa mà phải  tạo các thói quen tâm lý khác, chẳng hạn quan sát việc đôi môi đang há hốc, việc nghịch các ngón tay hay việc bạn đang cau mày.
21. Có sự khác biệt giữa việc phân tích và việc quan sát: quan sát là nhìn một cách trực tiếp, không có người quan sát ở đó. Bạn nhìn màu áo đỏ, hồng hoặc đen đúng như nó hiện có mà không bình luận rằng “ tôi không thích màu đó” Việc tôi nhìn màu đỏ mà không có nhận xét rằng “thích” hay “không thích”, đó chính là quan sát. Còn phân tích ngụ ý muốn nói rằng “ tôi không thích màu đỏ do mẹ tôi cãi nhau với bố tôi rằng……” nó sẽ kéo bạn về thời thơ ấu.
22. Có một mối quan hệ giữa điếu thuốc lá và bạn. Đây là thói quen, đây là cách mà toàn bộ tâm trí vận hành. Tôi làm điều đó vì có được cảm giác an toàn. Tôi mắc vào thói quen đó do tôi không còn phải suy nghĩ về  nó nữa. Tâm tôi cảm thấy nó an toàn khi vận hành trong thói quen. Như vậy tôi thấy được toàn bộ cơ chế của việc hình thành thói quen. Thông qua một thói quen hút thuốc tôi đã phát hiện ra toàn bộ cách thức và bộ máy tạo ra các thói quen.
23. Thời khắc bạn cho rằng “cái này là đúng”, như vậy là kết thúc bạn không thể học thêm gì nữa.
24. Tiến trình học hỏi không phải là một phương pháp: bạn có thể học thông qua một phương pháp nhưng nó chỉ cột chặt tâm vào một hệ thống nhất định. Nếu bạn đang học tức là bạn quan sát. Nếu bạn quan sát thấy rằng một hệ thống làm ràng buộc tâm và làm cho nó trở nên máy móc. Tất cả các hệ thống đều giống nhau, bạn chỉ cần học lấy một cái.
25. Học hỏi có nghĩa là gì? Đó là sự tò mò khám phá. Bạn phải liên tục tò mò khám phá trong từng giây phút.
 26. Chúng ta không nên đặt ra câu hỏi không thể giải đáp mà đặt câu hỏi theo hướng cái gì có thể xảy ra. Nếu đặt câu hỏi không thể, cái tâm sẽ tìm ra câu trả lời theo hướng không thể.
27. Sự phụ thuộc che đậy sự trống rỗng và nông cạn của bạn. Khi thấy được điều này, bạn sẽ được tự do.
28. Liệu có phát hiện ra rằng ta dính mắc là vì phụ thuộc, sư phụ thuộc này là do nỗi sợ sự trống rỗng. Liệu bạn có ghi nhận được sự trống rỗng và toàn bộ tiến trình này? Khi ghi nhận được sự trống rỗng, liệu có nỗi sợ ở đó không hay chỉ thuần tuý là sự trống rỗng? Ta có ghi nhận thực tế là ta đang cô đơn không?